Tarde'a göre Adam Smith'den Marx'a ekonomi-politik, Comte'un "düzen" fikrinden Durkheim'ın kolektif tasavvurlarına sosyoloji bir "aşkınlık" yanılsaması içindedir: belli bir noktada "yukarıdan gelen bir el" vardır sanki - ve işlere müdahale etmekte, düzene koymaktadır. Walter Benjamin bu bozukluğun en muhteşem tarifini yapmıştı: şeylere dokunmaya çabalayıp müdahale edemeyen bir meleğin kısırdöngüsü... Adam Smith bir "görünmez el" tanımlamıştı - onun ekonomi-politiğine karşı çıkarken Marx da Sermaye'yi tanrısal, tüm mistifikasyonların, dolayısıyla metalar fetişizminin kaynağı olan ideolojik bir mefhum olarak tartışma sürecine dahil etti; en kötüsü Durkheim Tanrı = Toplum özdeşliğini dayattı. İnsanlar bu "aşkın" realitelerin altında toplanıp birbirlerine "benziyorlardı". Oysa tam aksine Tarde bu "benzeyişin nasıl gerçekleştiğini açıklamak gerektiğini" vurgular... Başka bir deyişle ekonomi-politiğin açıklamaya başlamasından önce açıklanması gerekir...

Ulus Baker

***

Gerçekliğin ve yararlılığın, karşılık geldikleri ve kendilerinden meydana geldikleri inanç ve isteğin bireyi yönettikleri gibi sosyal dünyayı yönettiklerini görmek kolaydır. İnanç ve isteğin, sıklıkla zeka ve istenç, zihin ve bilinç terimleri gibi daha az açık, daha az basit ve anlaşılması zor olan terimlerle ifade edilmiş psikolojik ayrımlar olduklarını başka yerde gösterdiğimi sanıyorum; ama ruhun bu iki basit, ilksel niceliğinin zorunlu uygulama ve hedef noktası olarak, kapalı tüm düşüncelerden, yargılardan ve bilinçsiz tüm isteklerden varsayımsal olarak arınmış arı duyumlar vardır. Oysa arı hissediş kişiden kişiye devredilmesi en zor şeydir; bir kişinin bir diğerine olan benzerliği en tanılanmaz şeydir. Halbuki inanç ve istek her zaman daha büyük bir kolaylıkla başkasına aktarılır ve tüm insanoğlunda kusursuz bir biçimde benzer olan ruh durumları olarak kabul edilirler (onların değişik uygulama ve hedef noktaları dışında). Fakat şu imkansız şeyi,  insanlar arasındaki hissediş tarzlarının intikali ve benzerliği, Sanat bunu denedi ve sihirli yayını titreşime sokulmuş tüm duyumsallıklarının üzerinden geçirerek, onları düzene sokarak,  kendi çevresinde hızla kendisini gösteren sanatçının en ince, en hoş duygularının güzel bir şekilde üst üste konuşuyla onlara düzen vererek, bir tür akort ederek duyumsallıkları toplumsallaştırdı; din ya da bilimin zekaları yaptığı gibi, politika veya ahlakın istençleri yaptığı gibi. Böylelikle, insanların zihinlerini ve kalplerini bir düşünceler ve aksiyonlar sisteminde armonize ederek giden sosyal mantığın ve amaçbilimin en büyük ödülü olarak, onların zevklerini düzene sokmak ve dizgeleştirmek için çalışan estetik doğar.